Zamek w Białej

Zamek to jedna z najbardziej charakterystycznych budowli miasta. Pierwsze informacje o Białej pochodzą z 1225 r., co dotyczyło Białej zlokalizowanej w miejscu obecnej części zwanej Starym Miastem. Pod koniec pierwszej połowy XIIIw. miała miejsce druga lokacja osady. Biała w tym czasie stała się siedzibą kasztelanii. Prawdopodobnie wówczas, w miejscu późniejszego zamku, została wzniesiona drewniana warownia. W dokumencie Bolka I Opolskiego z 1311r. Biała po raz pierwszy wspomniana jest jako miasto. Po jego śmierci, w 1313r. Księstwo opolskie zostało podzielone między trzech synów, a Biała weszła w skład księstwa niemodlińskiego, które otrzymał najstarszy z nich. Po śmierci trzech synów Bolka I, księstwo niemodlińskie przeszło pod władanie książąt opolskich. W 1386r. na zamku w Białej rezydowała wdowa, księżna Eufemia. W XVw. miasto otoczone było już murami z cegły i kamienia. Zachowany w północnej części zamku fragment muru, może świadczyć, że także zamek mógł zostać otoczony murem połączonym z obwarowaniami miejskimi.

W XVIw. z inicjatywy książąt opolskich wzniesiony został murowany zamek w stylu renesansowym. Składał się z głównego skrzydła wschodniego i drugiego prostopadłego do niego z otwartym dziedzińcem od południa. Gdy w 1532r. umarł książę Jan Dobry, ostatni przedstawiciel opolsko- raciborskiej linii Piastów, zamek został przejęty przez króla czeskiego Ferdynanda I Habsburga. Dwa lata później całe księstwo opolsko-raciborskie (łącznie z Białą) zostało oddane w zastaw margrabiemu Georgowi von Hohenzollern. Wkrótce król Ferdynand I odebrał ziemie Hohenzollernowi i oddał je królowej Izabelli, siostrze króla polskiego, a wdowie po królu węgierskim Zapoli. W dniu 12.07.1564r. we Wiedniu wystawiono akt przekazujący pod zastaw rodzinie von Proskau (pol. Prószkowskich) miasto Biała, a w 1606r. cesarz Maksymilian II sprzedał Białą z dobrami Hansa Christopha von Proskau. To właśnie rodzina von Proskau w latach 1638 – 1640 rozbudowali zamek w stylu wczesnego baroku. Najpierw dobudowano skrzydło południowe, a następnie zachodnie z czterokondygnacyjną kwadratową wieżą w narożniku. Przez wiele lat zamek w Białej należał do głównych rezydencji rodu von Proskau. W 1747r. wdowa po Antonim von Proskau sprzedała zamek Bartholomäusowi von Oderfeld, wcześniejszemu dzierżawcy dóbr. Po jego śmierci w drodze licytacji w 1756r. zamek trafił w ręce hrabiego Rudolfa Matuschka z Czech. Jego następcy systematycznie wyprzedawali majątek - tak, że w 1841r. Antoni Matuschka sprzedał ostatnią część rotmistrzowi saksońskiemu, Ferdynandowi Rudolfowi von Gersdorff.

W 1872r. jego właścicielem stało się miasto, które pięć lat później urządziło tu seminarium nauczycielskie, działające aż do 1945r. Po roku przerwy, w 1946r., działalność oświatową w bialskim zamku rozpoczęło Liceum Ogólnokształcące, które działało w tym miejscu aż do przeniesienia szkoły do nowego budynku w 1980r. W latach 80. XXw. zamek przejęło przedsiębiorstwo „Moda Polska” z przeznaczeniem na magazyn. Budynek od ponad 20 lat nie jest użytkowany. W 2004r. został sprzedany przez gminę prywatnemu inwestorowi.