×

Wyszukaj w serwisie

-3 °C

Kościół filialny w Białej

Pierwszą wzmiankę o Białej z 29.11.1225r. spotykamy w dokumencie fundacyjnym Gościęcina. Z niej możemy wnioskować, że wieś Bela była lokowana na prawie niemieckim. Według tej wzmianki, osadnicy niemieccy z Gościęcina mieli cieszyć się takimi samymi prawami, jak ci z Białej. Już sam fakt, że wieś posłużyła za wzór dla kolejnej lokacji, świadczy o jej randze. Natomiast to, że została założona na prawie niemieckim, każe przypuszczać, że - zgodnie ze zwyczajem - powstała tu także szkoła i kościół. Kościół budowano zwykle w środku wsi. Jeśli przyjrzymy się świątyni na Starym Mieście, to nie ulega wątpliwości, że jest ona położona centralnie w stosunku do otaczających ją zabudowań, a jego otoczenie tworzy swego rodzaju rynek. Śmiało możemy przyjąć, że tu rozpoczęła się historia miejscowości zwanej najpierw Bela (od krystalicznie czystej wody w przepływającej nieopodal rzeczce), która - po relokacji i w wyniku wzmożonej kolonizacji niemieckiej na tym terenie - przybrała nazwę Zülz. Formalnie jednak Stare Miasto było osobną wioską, a dopiero po II wojnie światowej zostało przyłączone do miasta Biała.

Kościół w obecnym kształcie pochodzi z 1690r.; został przebudowany i rozbudowany po pożarze w tym samym roku. Jest położony na cmentarzu, który pełni rolę cmentarza parafialnego (zwłaszcza dla mieszkańców Starego Miasta, Szynowic i Wasiłowic). Kościołowi patronują święci Apostołowie Piotr i Paweł. Budowla utrzymana jest w stylu gotyckim, wyposażenie zaś jest barokowe. Centralny punkt stanowi ołtarz z obrazem świętych Piotra i Pawła, którzy adorują Trójcę Świętą, wychylającą się z nieba. Przy świętym Piotrze widoczne są atrybuty papieskie: tiara (czyli potrójna korona, którą do czasów Jana XXIII nosili papieże) podawana przez putto oraz krzyż papieski (z trzema belkami). U stóp św. Pawła spoczywa natomiast miecz (symbol jego męczeństwa), natomiast anioł kładzie na jego głowę wieniec. Pochodzący z 1700r. obraz jest typową kompozycją symultaniczną albo synoptyczną: widnieje na nim kilka epizodów, rozgrywających się w różnym czasie i miejscu. Gdy przyjrzymy się kompozycji bliżej, to za postacią św. Piotra dostrzeżemy scenę przedstawiającą jego ukrzyżowanie głową w dół, natomiast za św. Pawłem - moment jego śmierci przez ścięcie. Interesujące są także stacje Drogi Krzyżowej. Są to dokładnie albo prawie dokładnie te same stacje, które wiszą w kościele parafialnym na Rynku. Obrazy musiał wykonać na zamówienie ten sam artysta albo ktoś kopiował je, wzorując się na oryginale, bowiem różnią się one nieznacznie. Co jeszcze bardziej interesujące, na niektórych stacjach pod warstwami farb zauważalne są napisy informujące o numerze stacji (po łacinie, u szczytu obrazu) oraz jaki nosi tytuł (u dołu obrazu) – ta dolna informacja podana jest w języku polskim i niemieckim. Świadczy to wymownie o tym, że Biała od zawsze była miastem wielokulturowym i tolerancyjnym.

Ponadto, należy zwrócić uwagę na jeszcze dwa obrazy, mianowicie: obraz św. Jakuba nad wejściem do bocznej kaplicy (świadczyłby o tym strój pielgrzymi i muszla jakubowa na płaszczu oraz zarys świątyni, prawdopodobnie sanktuarium św. Jakuba w Santiago de Compostella w Hiszpanii) oraz obraz św. Walentego pod chórem (św. Walenty był od dawna czczony na Śląsku jako patron chorych umysłowo i na padaczkę; jego kult był bardzo popularny i szeroko rozpowszechniony).

Z ciekawostek dotyczących cmentarza wokół kościoła, należałoby wymienić przede wszystkim, że znajduje się tu od strony północnej grób nieznanego żołnierza oraz kilka metalowych krzyżyków z numerkami. Kiedyś znaczyły one miejsca, gdzie spoczywali mieszkańcy Starego Miasta zabici przez Armię Czerwoną, którym rodziny nie mogły wznieść grobów. Dziś zachowało się ich kilka i nie znajdują się na swych pierwotnych miejscach.

Hełm wieży poddano pracom remontowym w 2001 r., natomiast sama świątynia przeszła w latach 2020-2021 generalny remont dachu i elewacji, którą przywrócono do stanu pierwotnego.

 

Loga unijne

Strona została zmodernizowana w ramach projektu „Nasze pogranicze – doceniamy siebie i sąsiadów!” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa. Przekraczamy granice

Herb Gminy Biała   Gmina Biała
ul. Rynek 10, 48-210 Biała
turystyka@biala.gmina.pl